El Caminho Portugues

Als je in Spanje bent kan je er niet omheen, zoals alle wegen in Italië naar Rome leiden, leiden ze hier naar Santiago de Compostela. In 2015 heb ik de 800 km van de Camino Frances al gelopen en dit is mij zo bijgebleven en Cindy heeft hier al zoveel over gehoord dat we nu ook zin hebben om een stuk camino te lopen. Het stuk van Porto naar Santiago, de Portugese weg leent zich er nu het beste voor. 240 kilometer en nu een van de weinige routes met redelijke temperaturen. Het is een populaire route, en al zal het in deze periode niet druk zijn, we hebben wel een wat grotere kans dat er Albergues en hotels op de routes zijn, en open zijn. Daarnaast moet die ook mooi zijn, maar ik denk dat alle routes hun charme hebben. Zo werd ik bijna verleid toen we met Nomad de plaatsen van de Via de la Plata, de zilver route, aandeden. Eerst een Romeinse weg en daarna een pelgrimspad, je wandelt op de geschiedenis en dat geeft een machtig gevoel. Maar toen de nachten onder het vriespunt gingen heb ik de verleiding weerstaan, dit pad is voor een andere keer.

De eerlijkheid gebied me ook om te zeggen dat ik die Camino meer als een uitdaging zie vanwege de afstand. Het is een echte, een serieuze, een traditionele. Mijn ego voelde de drang om me te bewijzen. Dat klinkt negatief, maar jezelf bewijzen zorgt er ook voor dat je uit je comfort zone stapt en uitdagingen aangaat. Tegelijkertijd ligt daar voor mij het gevaar op de loer. Over mijn grens gaan en presteren is niet wat ik moet doen. Dit heb ik de eerste keer gedaan en achteraf had ik meer momenten van stilstand willen hebben. Ik was teveel bezig geweest met meters maken.

Onze rugzakken zitten vol. De kans op regen is groot in deze hoek, de natste plek van Spanje, en ook al zijn de vooruitzichten goed, regenjas en -broek zijn mee. We zullen af en toe in Albergues slapen, pelgrimshotels, waar je een stapelbed of met mazzel een tweepersoonskamer kan krijgen. Het voordeel is dat deze plekken op de route ligt en dat we er andere wandelaars ontmoeten, wel zo gezellig. Dus slaapzak, lakenzak, handdoek en slippers ook mee. We zitten noordelijker dan de vorige wandeling, extra warme laag mee. En, zoals een echte pelgrim het betaamd, de St Jacobsschelp hangend aan de buitenzijde.

De schelp is het symbool van de Camino, het attribuut van St Jacob, een van de apostelen van Jezus. Zijn graf zou liggen in de kathedraal van Santiago, de reden voor gelovige pelgrims om de bedevaart te maken. Het verhaal gaat dat hij in het jaar 44 AC onthoofd is in Jeruzalem. Zijn leerlingen zouden zijn lichaam in Jaffa in een bootje hebben gelegd en geleid door een engel zijn ze na 7 dagen in Galicië terecht gekomen, waar ze via een rivier in El Pedron aan wal zijn geraakt. Ze hebben zijn lichaam op een steen, ‘El Pedron’ gelegd, waarna de steen smolt en als sarcofaag om zijn lichaam vormde. Zo kwam El Pedron aan zijn naam en de gegrilde groene pepers die hier vandaan komen ook. De leerlingen begroeven hem op een heuvel, de plek waar de Kathedraal van Santiago zich nu bevindt. In de middeleeuwen groeide deze plek uit tot populairste bedevaartsoord in Europa. Onderzoek heeft uitgewezen dat St Jacob helemaal niet in Santiago begraven ligt, maar in Jeruzalem, en dat het graf waarschijnlijk van een onbekende rijke Romein is. Ondanks dat dit al lang bekend is blijven de pelgrims op bedevaart gaan. Het gaat namelijk niet om de echtheid van de relieken, maar om de beweegredenen. Een pelgrimage naar Compostela was en is heilzaam als de intentie maar zuiver is.

Nou, daar kunnen we mee op pad.

In vier uur rijden we met de bus van Santiago naar Porto, waar we in de gezelligheid van een zomerse zondag terecht komen. De terrassen zitten vol, er is straatmuziek, langs het water zitten er mensen te chillen. We halen eerst onze stempel bij de Kathedraal, onze camino is begonnen! Om vervolgens neer te ploffen op het terras van het pakhuis van Sanderman en een glaasje port te drinken.

Porto is ruig en sfeervol. Pakhuizen en kleurrijke vissershuisjes zijn schots en scheef tegen elkaar geplakt en nog gekleurder gemaakt door street art. Ondanks dat het zo druk is hebben we voortdurend mazzel. Als we zin hebben in een glaasje port komt er net een plekje in de zon vrij en op het moment dat we een koffietje willen staat er net eentje op en zitten we weer heerlijk. We hoeven niets, ik was er al eens geweest en Cindy voelt geen behoefte om in de lange rij voor de bekende bibliotheek te gaan staan. Gewoon zijn is het beste wat je kunt doen, en dat is wat we doen.

We slapen in een appartementje voor onszelf, mèt bank èn Netflix. Whoehoe. Een latertje dus en we zitten er zo in dat we ’s morgens bij het ontbijt nog een klein stukje van de serie kijken. We moeten ons een schop onder de kont geven om te gaan, anders komen we nooit in Santiago.

Het eerste stuk, of eigenlijk de eerste dag, loopt door de buitenstad en industrie van Porto en is dus vreselijk. We besloten om de eerste 10 km over te slaan en de metro te nemen. Een goede beslissing want daarna krijgen we alsnog 15 km verkeer, industrie en lelijke huizen. Veel geluid en dat is eigenlijk alleen maar te doorstaan door in jezelf te keren.

De camino wordt veel gelopen voor het geloof of voor een ander spirituele reden. Veel mensen lopen het ook ter ere van iemand, ter nagedachtenis of uit liefde. Ik heb besloten om het te lopen om het kind in mij te eren. Zo vaak als kind pijn op komt bagatelliseer ik het. Omdat het rationeel niet terecht is, het staat niet in verhouding tot de realiteit. Maar het kind in mij voelde angst en is geschrokken.

Door het geen aandacht te geven en het van tafel te vegen kan ik het nog dagen voelen. Het verdient om getroost te worden, want de angst of het schrikken komt van van vroeger en voelt heel even hetzelfde. Het maakt niet uit of het terecht is of niet, dat is rationeel, het gevoel is daar en dat mag ook. Adem in, maak het zacht, wieg het en dan pas kan ik weer door. Ik zeg tegen mijn kindsdeel; het is oké als je schrikt of als je angst voelt. Het hoeft niet, maar ik snap waar jij vandaan komt. Ik loop ter ere van dat kind. En niet alleen voor de pijn, maar juist ook voor de onbevangenheid, het spontane, het vrije. De rouwdouwer, het kind dat het liefst iedere dag in dezelfde korte broek liep, alleen met kromme beentjes op haar rode fietstje door de wijk struinde of die het liefst met een boek op de bank zat, te wachten op een aai over haar bol en hapjes op tafel. Die het liefst buiten was, om met elkaar te skiën, in de bergen te wandelen of samen met mijn moeder over het dijkje naar oma toe liep. Ik loop voor waar ik vandaan kom.

Zulke gedachten brengen je vanzelf weer kilometers verder en het asfalt en de lelijke gebouwen hebben plaats gemaakt voor kasseien en boerenland. Klinkt romantisch maar zo voelt het niet. Door die oneffenheid lopen we allebei twee blaren, op de eerste dag! We lopen tot Rates, 27,5 km, in de hoop een gezellige Albergue te vinden met andere pelgrims, want tot nu toe hebben we er nog niet eentje gezien. Helaas bleek de Albergue leeg, koud en armoedig en nodigde ons helemaal niet uit om te blijven. Na even zoeken vinden we een simpel appartementje. We hebben het even helemaal niet naar ons zin. De blaren doen pijn, we zijn moe, de wandeling was niet mooi en we zouden lopen voor de sfeer, die er ook al niet is. Ons gemoed krijgt gelukkig weer een boost als we het enige restaurant van het dorp inlopen, waar de gemoedelijke eigenaar op ons zat te wachten en samen met zijn vrouw een pelgrimsmenu voor ons maakte. De liefde in het eten en de ontvangst gaf ons weer moed.

De volgende dag zou het in de middag gaan plenzen dus vroeg op en gaan. Die rottige kasseien zorgde ervoor dat de blaren niet te negeren waren, maar de omgeving werd wel steeds mooier en rustiger. Nog geen pelgrims te zien, maar we beginnen de sfeer te voelen. We krijgen overal stempels, mensen wensen ons een Bom Camino en sommige mensen zwaaien (vanachter hun stuur) zo uitbundig dat ze ons bijna aanrijden. Na 16,5 km lopen we Barcelos binnen. Net voor de lunch en net voor de bui. We verwennen onszelf en eten bij een heerlijk Thaise restaurant en zetten de verwarming hoog in ons fijne hotelletje. Blaartjes geprikt, voetjes op het kussen en morgen weer een nieuwe dag.

Barcelos is de plaats waar de wel bekende haan van Portugal vandaan komt, die haan die ter kust en ter keur op ieder toeristisch dingetje staat afgebeeld. Volgens de legende liep er eeuwen geleden een pelgrim door Barcelos. Er was zojuist een diefstal gepleegd en men was naarstig op zoek naar de dader. Dat moet die vreemdeling wel gedaan hebben! Hij werd opgepakt en ter dood veroordeeld. De pelgrim vroeg op het laatste moment of hij de rechter mocht spreken. Dat mocht, de rechter zat net aan tafel. De pelgrim bepleitte zijn onschuld maar werd wederom niet geloofd. Hij wees daarop naar een gebraden haan op tafel en sprak; “Zo zeker als ik weet dat ik onschuldig ben, zo zeker is het dat die haan zal kraaien als jullie mij ophangen”.

De pelgrim werd naar de galg gebracht en op het moment dat het touw om zijn nek zat begon de gebraden haan te kraaien. De rechter schrok en rende naar de galg, waar bleek dat het touw niet strak was getrokken en de pelgrim werd alsnog vrijgelaten. De Galo de Barcelos staat sindsdien symbool voor ontzettend veel geluk!

En die haan, die hangt sindsdien de gebraden haan uit…

De derde dag lopen we naar Vitorino dos Piaes, 22,5 km. De route wordt steeds mooier, door het glooiende landschap heen. Mijn blaren zijn geblust, maar Cindy heeft veel last van de blaar op haar kleine teen, die zorgt dat haar hele teentje vurig is. Ze is sterk en je hoort haar bijna niet, maar ik kan de gemene pijn voelen, helemaal als er weer een kassei opduikt. Gelukkig zien we vandaag de eerste pelgrims op het pad, leuk! Een beetje saamhorigheid, connectie.

We stoppen bij Albergue Fernanda, waar op internet lovend over wordt gesproken. In de zomer altijd volgeboekt, want ze heeft maar tien plekjes, en zelf vanavond raakt het uiteindelijk vol. Fernanda is vrolijk, gastvrij en zorgzaam. Allerlei dieren hebben hier ook een plekje gekregen, tussendoor vliegt ze even naar de buurvrouw om voor haar te zorgen, en ook wij komen niets te kort.

Heerlijk, eindelijk zitten we met andere pelgrims aan tafel. We krijgen een warm welkom met wijn en koekjes en zitten daarna in de keuken waar Fernanda de tafel vol zet met eten, wijn en om af te sluiten port. Dit is hoe ik de camino ken! Het blijkt dat de rest het tot nu toe ook nog niet zo ervaren heeft, de andere albergues waren leeg en kaal en sowieso werd er geen maaltijd aangeboden.

Rozig van de warme keuken en de wijn stappen we in onze slaapzakken. De keerzijde van deze gezelligheid is met zijn tienen op 1 kamer slapen. Wakker liggen van de benauwde slaapzak, gesnurk, gehoest en plassende mensen. Het hoort erbij…

Na een heerlijk uitgebreid ontbijt zijn we net na de regen gaan lopen. De wind is koud maar de regen drupt maar af en toe en daar kan je blij mee zijn. Het is een prachtig route met smalle paadjes tussen opgestapelde stenen muurtjes, boerenland en bos. De bergen komen eraan, het landschap wordt steeds groener. Dat is niet voor niets want er valt steeds meer regen op ons hoofd. Na 12 km hebben we een lunch in Ponte Lima, een leuke plaats, helemaal als de terrasjes open zijn. We hebben een menuutje van 6 euro, simpel maar warm. We hebben nog tien km te gaan en daarvan worden het er 8 in de stortregen. Zelfs hagel krijgen we om ons oren. Als twee verzopen katten bellen we aan bij Quinta Labruja, waar we hartelijk ontvangen worden. Overal werden onze natte spullen opgehangen en na een warme douche zitten we rozig aan de thee met zelfgebakken cheesecake een spelletje te doen. Het is een kleine B[e-38]B met maar twee kamers, en we zijn er alleen. Vandaag niet erg, we hebben gezelligheid van de leuke eigenaren, die ook nog heerlijk vegetarische konden koken. Groente!

De vijfde dag lopen we naar Tui, 28 km. Een lange dag, maar de blaren zijn aan het helen, we voelen ons goed en nog fijner, de zon schijnt! Dat geeft een duwtje in de rug. De eerste hobbel van 300 meter hoogte pakken we zo en de rest van de dag blijven we fluiten. Cindy loopt vandaag voorop en heeft de vaart erin, we hebben goed zin. Nog een laatste pastel de Nata, en dat was gelijk de lekkerste van allemaal. Na gedane arbeid smaakt alles beter.

We worden veel aangemoedigd. Sommige zwaaien zo uitbundig dat ze ons bijna van de weg af rijden. Andere toeteren uitbundig, goed bedoelt maar wij schrikken ons de kolere. Onderweg vinden we bankjes speciaal gemaakt voor peligrinos. Bij de bakker, het cafe, kerken, slaapplekken, overal hebben ze een eigen stempel voor onze credential. Het stempelboekje waarmee we aan kunnen tonen dat we er geweest zijn, zodat we de Compostela krijgen, de oorkonde van de Camino de Santiago.

Vandaag laten we Portugal achter ons en stappen we Spanje binnen. De grens is bevochten en aan beide zijdes zijn vesting dorpjes. Tui, aan Spaanse zijde, is het lieve zusje van Valenca, aan Portugese zijde. Valenca schreeuwt waag het niet om ons land ongevraagd te betreden terwijl Tui liefkozend zwaait naar de overzijde. Een oud romantisch stadje waar we in een leuke Albergue slapen. We hebben een eigen kamer boven op de zolder. Je zou zeggen dat wordt een prima nachtje. Helaas was het Friday night, party night en dat doen ze uitbundig. Welkom terug in het levendige Spanje! Zelfs zo uitbundig dat er nog een paar op het terras zaten toen wij, dronken van de slaap, de dag begonnen. Geen oog dicht gedaan en dat voelden we de hele dag. Moesten we ook nog eens een lange etappe doen, 32 km naar Rendondela.

We zijn de magische grens van 100 km naar Santiago gepasseerd, de minimale afstand om de Compostela te krijgen, en er zijn iets meer pelgrims op pad. De meeste zijn Spanjaarden, met jaloersmakende kleine rugzakjes. Leuk om met meer te zijn, om meer contact te hebben.

De route wisselt af tussen drukte en een lelijke stad naar leuke dorpjes en natuur. We focussen ons op de leuke plekjes en genieten van de zon op ons bolletje. De stappen gaan vanzelf maar als we aan de lunch zitten vallen we bijna in slaap. Toch nog maar even doorzetten. Als je dan weer loopt gaat het wel, het wordt een automatische stap. Het laatste stukje zien we onze vrienden uit het hostel en samen lopen we Rendondela in. We hebben voor wel 35 euro een heel appartement voor ons twee, gaan in bad, koken kracht voer en slapen goed. De muren van het appartement zijn roze en als kers op de taart hangt er een poster van Marlyn Monroe in de slaapkamer. Cindy waande zich helemaal terug in haar tienerjaren, want Marlyn hing toen ook boven haar bed.

De zevende dag lopen we 20 km naar Pontevedra. Een klein stukje denkt mijn hoofd en dan blijkt het toch tegen te vallen. We starten laat, hebben wat slaap gepakt. De vermoeidheid begint zijn tol te eisen, we hebben beide een dikke keel en leunen tegen verkoudheid aan. Weerstand hoog houden maar hoe dan. Als je hier om groente vraagt krijg je rijst. In ieder geval helpt het dat de zon weer schijnt en dat we in de frisse lucht zijn. De route is prima, komen langs inhammen van zee en door leuke dorpjes. Veel aanmoedigende kunst en beeldjes en overal krijgen we een stempel. Zelfs de supermarkt doet mee. Ergens in het bos zit een vrouwtje met haar stempelkussen ons een Buen Camino te wensen. De aanmoedigingen helpen en Santiago komt dichterbij.

In Pontevedra duiken we eerst op het terras. Nu schijnt de zon nog en nu kan je nog wat eten, want anders moet je wachten tot 20:00 uur. Dat bleek een fijne beslissing, want wat kan je je ineens weer gelukkig voelen met een koud biertje, de voetjes omhoog en prikkend in de coquille uit de St. Jakobsschelp, om in de sfeer van de Camino te blijven.

We hadden de twee persoons kamer gereserveerd in de Albergue en gelukkig maar, want hij bleek vol te zijn. Met onder andere onze welbekende pelgrims, leuk om elkaar zo af en toe tegen het lijf te lopen.

Pontevedra is een mooie, oude stad en het is lekker om de tijd te hebben om er rond te lopen. Ondanks dat het berekoud is zijn de terrassen ook ’s avonds vol, gekken.

Het traject van dag 8 liep eigenlijk tot Caldas de Reis, 21 km. Het was de laatste dag zon en daar hebben we goed gebruik van gemaakt, we stond om half acht al buiten, nog voor de zon überhaupt op was. Drie graden dus snel wakker. De ochtenden lopen zijn het heerlijkst, je stapt lekker geruisloos door, de vogels moedigen ons aan en om tien uur heb je al tien kilometer afgelegd. Alles in de natuur en dat is fijn, want op deze route is dat niet zo vaak. En zo lopen we al om 1300 uur Caldas binnen. We zijn het zat om brood te eten en het lijkt er bijna op of er niets anders te krijgen is. Tijdens de supermarkt salade en yoghurt in het park beslissen we om door te gaan. Een pittige beslissing want dat betekent nog 19 km. Twee etappes op een dag, maar dan dus wel een dag eerder klaar. En aangezien het vanaf morgen gaat plenzen en niet meer ophoudt maakt eerder aankomen verschil.

En zo stappen we door, 40 kilometers lang. We zijn trots dat het ons lukt, dat we de moed erin houden en dat we zoiets samen kunnen doen. De route en de zon helpt, het is een mooie dag. Galicië schuift aan ons voorbij, glooiend en groen. Veel huizen hebben een soort tombe staan, op palen en met een kruis erop. Een klein altaartje lijkt het, maar het blijkt om de mais erin op te bergen zodat de dieren er niet bij kunnen.

Net voor de bui en voor het donker wordt lopen we nog aardig goed Padron in. Het dorpje van de steen en de pepers. We zitten nog wat te tutten over welke albergue we gaan slapen, als je moe bent is beslissen soms lastiger, maar uiteindelijk komen we bij een hele fijne. De laatste nacht dus we nemen een stapelbed, voor de sfeer en voor het geld. Nou die sfeer moesten we zelf maken, want we hadden de 36-persoons kamer voor onszelf! We halen bij de supermarkt soep en Padron pepers, te moe om ergens te gaan eten.

En zo lopen we op dag 9 naar Santiago. 25 km, en na die 40 van de vorige dag een behapbaar stukje dus. We worden wakker met onweer maar als we de Albergue uit stappen is het droog. We worden uitgezwaaid door een vrolijke barman waar we nog even een koffietje pakken. Hij blijkt een cafe te hebben met alles gericht op de camino en is zo vrolijk dat je de energie mee neemt de camino op. Een goed begin van de dag!

De eerste helft is nog lekker in de natuur en de kleine dorpjes. We voelen onze voetzolen branden van de kilometers van de vorige dag en mentaal heb ik het zwaarder. De laatste loodjes. Cindy dartelt als een vrolijke vlinder voor me, blij om naar Santiago te gaan. De weergoden blijken ons goed gezind, het voordeel van een pelgrim.

Het laatste stuk lopen we hand in hand, geraakt door wat we gedaan hebben, dat we het gedaan hebben en dat we het samen gedaan hebben. Trots lopen we het plein op en omhelzen elkaar op de middenstip. Dat hebben we maar mooi geflikt!

De kathedraal is prachtig, het heeft jaren in de steigers gestaan, maar staat nu in volle glorie te stralen. Aan het plein staat ook het imposante gemeentehuis en het Parador, vroeger een pelgrims ziekenhuis en nu een hotel. En laat dat nou de plek zijn waar we slapen! Een prachtig statig gebouw vol met gewelven, vier patio’s, prachtige trappen. We hebben een kamer met een half hemelbed en een bad op pootjes. Whoehoe.

We vieren het met wijn en tapas en zijn lekker ontspannen. De gedachte dat je de volgende dag niet hoeft te lopen, geen wasje hoeft te doen, uit kan slapen, lang kan ontbijten, is zo heerlijk.

Iedere dag is er om twaalf uur een pelgrimsmis, waar je gezegend wordt. De kathedraal is bekend om zijn Botafumeiro, het grootste wierookvat ter wereld. Het dient om de lucht in de kathedraal te zuiveren van onreinheden en onwelriekende geuren van de pelgrims. (Hoezo, wij waren al twee keer in bad geweest). Het is massief zilver, 1,50 meter hoog en weegt 53 kg. Om het heen en weer te zwingen is er een hele ploeg voor nodig die aan de getouwen trekt, waardoor het vat steeds verder en verder swingt en de wierook verspreid. Ik heb het de vorige keer, in een overvolle kathedraal, meegemaakt en het is spectaculair. Helaas blijkt dat ik de vorige keer enorm mazzel heb gehad omdat het alleen gedaan wordt op heilige dagen of als mensen er (grof) voor betalen.

Nou als het er dan toch niet swingt hoeven wij er niet heen en hebben we besloten om naar de kapper te gaan, ook een soort van zegening. Helaas waren de Goden het daar niet mee eens en ben ik én veel te kort én mis geknipt. Was ik maar naar de mis gegaan….

Het stortregende de hele dag en onze maatjes kwamen doorweekt en koud aan. Zo blij dat wij doorgelopen hebben zodat we een dag eerder droog aan zijn gekomen! Uiteindelijk hebben we op de hele tocht anderhalf uur echte regen op ons hoofd gehad en dat is in deze tijd en op de natste plek van Spanje helemaal niet slecht.

Met zijn allen hebben we de Camino afgesloten in het cafe, voldaan en vrolijk. De Camino is anders dan andere tochten. De saamhorigheid, de aanmoediging, al die pijltjes en wegwijzers, al die stappen die ons voor zijn gegaan. Het is pittig en het lijkt zwaarder dan andere kilometers, of je nu 800 km loopt of 240. Je voelt het pad, de gedachten zijn los, stap voor stap kom je verder. Met elkaar.

The Camino is in your heart, not in your feet.